Witam, nazywam się Julia Zagoruyko. Pracuję w IT od ponad 20 lat: pracowałam nad własnymi projektami, mam doświadczenie w organizacjach produktowych i outsourcingowych. Swoją karierę rozpoczęłam jako analityk biznesowy i zajmowałam to stanowisko przez długi czas. Obecnie jestem trenerem Agile zaangażowanym w transformację Agile w dużej firmie i dużo pracuję nad optymalizacją procesów biznesowych.
W tym artykule powiem ci, jakich umiejętności potrzebujesz, aby przejść na stanowisko Middle BA. Rozważymy cztery poziomy kwalifikacji analityka biznesowego: Trainee, Junior, Middle i Senior oraz dowiemy się, jakie są bariery rozwoju na każdym poziomie i jakie umiejętności pomogą ci przejść do następnego etapu. Zacznijmy od podstawowego etapu, gdy specjalista dołącza do firmy, aby zostać analitykiem biznesowym.
Trainee
Kariera rozpoczyna się od roli stażysty, w rozwój którego inwestuje firma. Możliwość nauki pod okiem starszych kolegów jest zazwyczaj dostępna w organizacjach zatrudniających ponad 500 pracowników. Wynagrodzenie stażysty zależy od polityki firmy: stażysta albo sam płaci za swoją edukację, albo otrzymuje minimalny dochód. Kiedy stażysta nabiera doświadczenia, zaczyna wnosić wartość i jest na etapie przejścia na stanowisko Junior, wysokość wynagrodzenia może osiągnąć 500-600 USD.
Stażysta wykonuje jasno określoną pracę pod nadzorem mentora. Rzadko jest zaangażowany w proces opracowywania wymagań i pracy nad oprogramowaniem na poziomie zaawansowanego użytkownika. Obowiązki są ustrukturyzowane i ograniczone do checklist.
Mentor spędza kilka godzin dziennie pracując ze stażystą, ponieważ nowy BA rzadko wykonuje zadanie od początku do końca samodzielnie. Wraz z rozwojem specjalisty rośnie liczba samodzielnych, rutynowych zadań.
Weźmy jako przykład pracę kowala i jego ucznia. Majster poinstruuje nowicjusza jedynie, jak trzymać metal nad ogniem, ale nie pozwoli niedoświadczonemu uczniowi uczestniczyć w innych procesach – ze względów bezpieczeństwa i aby zapobiec zepsuciu produktu.
Bariery rozwoju stażysty
Najczęstszą barierą w rozwoju stażysty jest ciągły strach przed popełnieniem błędu. Prowadzi to do problemów w komunikacji: strach przed zadawaniem pytań lub wyrażaniem własnych opinii. Polityka niektórych organizacji polegająca na ograniczaniu dostępu do informacji ze względów bezpieczeństwa również zwiększa trudności. Taka organizacja firmy prowadzi do dezorientacji stażysty.
Początkujący BA przeżywa strach na każdym etapie rozwoju. Ale to właśnie trudności ujawniają ukryte zasoby specjalisty, ponieważ pokonywanie barier pomaga otworzyć nowe możliwości. Najważniejsze to nie poddawać się i znaleźć w sobie siłę, by poradzić sobie z lękami, zwłaszcza że zawsze można poprosić o pomoc mentora.
Rozwój na etapie Trainee trwa od kilku miesięcy do kilku lat, w zależności od umiejętności, okoliczności i doświadczenia, które posiadało się na początku.
Jakie umiejętności pomogą ci przejść na poziom Junior
Głównym zadaniem nowicjusza jest radzenie sobie z niepewnością. To właśnie niepewność uniemożliwia zadawanie właściwych pytań, osiąganie ambitnych celów i podejmowanie nowych zadań, co ostatecznie spowalnia rozwój kariery. Najlepszym sposobem na walkę z tym szkodliwym uczuciem jest wykorzystywanie najlepszych praktyk i komunikowanie się z bardziej doświadczonymi kolegami.
Jakie umiejętności pokażą, że jesteś gotowy, aby przejść na poziom Junior:
- Umiejętność wykonywania swojej pracy bez mentora;
- podstawowe umiejętności mentorskie;
- umiejętności krytycznego myślenia
- umiejętności analityczne
- umiejętności organizacyjne
- umiejętność negocjacji i nawiązywania współpracy
- umiejętności komunikacji ustnej i pisemnej.
Junior – początkujący
Junior nie tylko uczy się, ale także wnosi wkład w rozwój firmy. W przeciwieństwie do Trainee, pracuje niezależnie nad wąskim obszarem projektu i ma swój własny mały obszar odpowiedzialności, w którym może być mistrzem – na przykład przygotowuje kryteria akceptacji dla user-story na podstawie gotowego projektu i wymagań biznesowych lub pracuje nad oddzielnym modułem w dużym systemie. Średnie wynagrodzenie na etapie Junior wynosi 1600 dolarów.
Ukończenie etapu Junior zajmuje specjaliście od dwóch do pięciu lat. W tym okresie BA nadal pokonuje wewnętrzne bariery i doskonali umiejętności zawodowe.
Bariery rozwoju Junior BA
Częstym błędem popełnianym przez młodszych BA jest skupienie się na wąskim obszarze produktu, a nie na wartości produktu dla całej firmy. Aby odnieść sukces, BA musi zrozumieć funkcję, sposób integracji, wykonalność konkretnej funkcji, myśleć kategoriami biznesowymi – przewidzieć, jaka wartość biznesowa zostanie stworzona i jak ją zmierzyć, na jakie kluczowe wskaźniki biznesowe wpłynie rozwój produktu w wybranym kierunku.
Czasami analitycy biznesowi myślą, że muszą mieć dogłębne zrozumienie wielu dziedzin, ale głównym zadaniem BA jest rozumienie i bycie ekspertem w analizie biznesowej. Nie musisz znać wszystkich zawiłości domeny biznesowej, z którą będziesz pracować – to domena klienta. Jeśli znasz techniki analizy biznesowej i masz odpowiednią komunikację z klientem, możesz łatwo zrozumieć nawet najbardziej złożoną dziedzinę.
W miarę rozwoju Junior zaczyna myśleć szerzej, analizować kontekst, a nie poszczególne zadania i pracować niezależnie z wymaganiami na wszystkich etapach. Uzyskane informacje są przez niego przetwarzane z wykorzystaniem przyjętych w branży dokumentów, w tym takich, które pozwalają na integrację opracowanych rozwiązań z innymi, tworzonymi przez sąsiednie zespoły. Do efektywnej współpracy analitycy biznesowi potrzebują rozwiniętych umiejętności miękkich: komunikacji, rozwiązywania konfliktów i krytycznego myślenia.
Początkujący analitycy często mają trudności z wizualizacją procesów i wymagań, ale ta umiejętność musi być rozwijana. Doskonalenie umiejętności modelowania pomoże zademonstrować strukturę, sekwencję i relacje procesów biznesowych.
Co rozwijać, aby awansować na stanowisko Middle BA
Wraz z rozwojem kariery Junior rozszerza zakres swoich obowiązków. Aby odnieść sukces, specjalista musi być w stanie organizować czas i jasno planować swoje działania.
Jakie umiejętności świadczą o tym, że jesteś gotowy do przejścia na stanowisko Middle:
- Umiejętności liderskie;
- umiejętność myślenia w kategoriach biznesowych, a nie solution;
- aktywna pozycja i nastawienie na działanie;
- umiejętność dostrzegania słabych stron i brak strachu przed pracą nad nimi;
- umiejętności zarządzania czasem;
- umiejętność pracy wielozadaniowej.
Mid BA
Dzięki doświadczeniu analityk biznesowy czuje się pewnie nawet w dość złożonych projektach. Middle BA jest dobrze zorientowany w procesie programowania, ustalaniu priorytetów wymagań, zbieraniu informacji zwrotnych od użytkowników i testowaniu hipotez.
Na etapie Middle specjalista wchodzi w bezpośrednią interakcję ze wszystkimi uczestnikami projektu. Główną różnicą w stosunku do poziomu Junior jest bezpośrednia komunikacja z interesariuszami. Kluczową umiejętnością na poziomie Middle jest zdolność do pracy ze zmianami.
Middle BA znajduje niestandardowe rozwiązania i ma doskonałe umiejętności komunikacyjne: formułuje poprawne i zrozumiałe pytania, znajduje wspólny język ze wszystkimi interesariuszami, z sukcesami rozwiązuje sytuacje konfliktowe i wywiera wpływ na innych. Dla rozwoju kariery Middle BA będzie potrzebował umiejętności prezentacji, ponieważ ranga jego klientów rośnie razem z nim. Umiejętności wizualizacji i modelowania procesów biznesowych pomogą w jasnym przedstawianiu informacji interesariuszom.
Middle BA aktywnie wykorzystuje wiedzę z zakresu zarządzania projektami: rozumie pracę różnych frameworków, zarządzanie zespołem i cykl życia projektu. W tym miejscu rola BA pokrywa się z obowiązkami kierownika projektu, z którym analityk biznesowy współpracuje na rzecz projektu wraz z pozostałymi uczestnikami.
Middle BA jest specjalistą obeznanym technicznie. Potrafi pracować z dużymi ilościami informacji i posiada podstawowe umiejętności analizy danych.
Middle ma już wypracowane procesy i frameworki, aby przyspieszyć pracę. Analityk biznesowy optymalizuje i automatyzuje proces Discovery, aby nie przeciążać klienta niepotrzebnymi informacjami i jest w stanie przekazać „trudne” decyzje zespołu w jasny sposób.
Aby przejść do kolejnego etapu kariery, Middle BA potrzebuje od 5 do 8 lat doświadczenia.
Bariery rozwoju Middle BA
Czasami zaplecze techniczne odgrywa rolę złego żartu: podczas pracy z interesariuszami bez doświadczenia w IT, Middle BA mogą używać bardzo specjalistycznych terminów. Ale klienci nie zawsze rozumieją, jak działa proces tworzenia oprogramowania, więc ważne jest, aby mówić językiem zrozumiałym dla klienta i upewnić się, że rozumieją, o czym mówisz.
Jeśli potrafisz wyjaśnić istotę swojej pracy sześcioletniemu dziecku, dobrze rozumiesz swoje własne funkcje jako specjalisty. Podczas komunikacji z klientami kieruj się zasadą „im prościej/jaśniej, tym lepiej”.
Jakie umiejętności rozwijać na pozycji Middle
Umiejętności, które pomogą awansować:
- elastyczność strategiczna;
- kreatywność w rozwiązywaniu problemów;
- mentoring;
- umiejętność podejmowania wyzwań i pracy w złożonym środowisku organizacyjnym;
- umiejętności prezentacji, w tym autoprezentacji;
- chęć odniesienia sukcesu;
- inteligencja emocjonalna;
- świadomość osobista.
Jak ważna jest certyfikacja dla kariery analityka biznesowego
Certyfikat pokazuje, że specjalista poświęcił czas na certyfikację i zdobył określoną wiedzę. BA otrzymuje dostęp do dobrych trenerów, społeczności i wymiany doświadczeń.
Nie należy jednak zdobywać certyfikatu dla samego papierka – pracodawcy wymagają konkretnych umiejętności i kompetencji. Zaczynając od pozycji Middle, kluczową rolę odgrywa zdolność do osiągania wyników.
Analityk biznesowy na poziomie Middle może stać się mentorem dla tych, którzy są nowicjuszami w zawodzie. Mentoring wymaga wewnętrznej gotowości i pewności siebie, a także chęci dzielenia się swoim doświadczeniem z innymi, być może nawet chęć jest pierwszym warunkiem.
Ważne jest, aby pamiętać, że mentor jest przewodnikiem pokazującym opcje i udzielającym rekomendacji, ale nie podejmującym wszystkich decyzji. Odpowiedzialność za wykonaną pracę spoczywa na uczniu. Ważne jest, aby omówić ten punkt w umowie mentorskiej, aby uniknąć tworzenia fałszywych oczekiwań i przenoszenia odpowiedzialności.
Po 5 lub więcej latach pracy na poziomie Middle, BA staje się ekspertem w dziedzinie analizy biznesowej i ważne jest, aby odpowiednio ocenić jego poziom. Strach przed odpowiedzialnością i przeciążeniem może uniemożliwić przejście do etapu Senior.
Gdzie rozwijać się dalej
Poziom Senior to nie tylko określony zestaw umiejętności soft i hard, ale także dojrzałość specjalisty jako osoby, określone podejście do pracy oraz wartości wyznawane przez analityka biznesowego. W przeciwieństwie do Juniora, który nie może odmówić wykonania zadania, ponieważ nie jest zainteresowany lub nie podoba mu się projekt, Senior ma wybór. Dojrzały specjalista ocenia zadanie i odrzuca je, jeśli znajduje się ono poza jego strefą wartości, np. strony pornograficzne, ale oferuje możliwe rozwiązania sytuacji.
Senior nie pracuje na poziomie operacyjnym, ale na poziomie taktycznym i strategicznym, optymalizując i budując procesy biznesowe w firmie.
Praca Senior BA będzie skuteczna dzięki stałej wymianie doświadczeń i delegowaniu obowiązków. Na poziomie eksperckim specjalista nadal się rozwija, jeśli nie we własnej firmie, to w innej. Ważne jest, aby pozostać otwartym na nowe doświadczenia, korygować stare nastawienia i zasady oraz eksperymentować z procesami biznesowymi. Nie należy przywiązywać się do jednej rzeczy, ponieważ informacje, które kiedyś były istotne, za kilka lat staną się nieaktualne.
Poziom Senior nie jest limitem dla analityka biznesowego. Nawet po zostaniu ekspertem, specjalista rozwija się dalej i może kontynuować swoją ścieżkę kariery w pokrewnych dziedzinach: wypróbować rolę Project/Product Managera lub dołączyć do stosu technicznego jako Software Architect.
Rok 2020 był punktem zwrotnym dla wszystkich branż, w tym IT. To, co było istotne kilka lat temu, jest całkowicie przestarzałe w 2023 roku. Dlatego elastyczność i umiejętność szybkiego reagowania na nowe warunki to główne umiejętności BA, który chce się rozwijać i rosnąć zawodowo. Analityk biznesowy powinien być zawsze gotowy do zrobienia czegoś jeszcze lepiej niż dotychczas i to przede wszystkim dla siebie.