Często mówimy o tym, jak zarządzać projektami. Jednak nie zapominajmy, że większość projektów IT w pewien sposób będzie także produktami. Ich rozwojem również się zarządza, a rola Product Managera lub Product Ownera (omówimy różnicę między tymi pojęciami na końcu artykułu) jest jednocześnie podobna i różna od roli Project Managera.
Ten artykuł rzuci nieco światła na to, czym zajmują się specjaliści od Product Managementu i jakie umiejętności sprawiają, że są dobrzy w tym co robią.
Co powinien wiedzieć Product Manager
Współczesny biznes wymaga od Product Managera wiedzy w różnych dziedzinach. Wyróżniliśmy 8 głównych kategorii:
- Znajomość rynku i wybranej branży.
- Marketing i wprowadzenie produktu na rynek.
- Metodyki programowania produktów IT i wiedza techniczna.
- Metryki i analiza danych użytkowników.
- Metodologie i procesy zarządzania projektami.
- Sprzedaż i wsparcie techniczne klientów.
- Planowanie biznesowe i finanse.
- Zarządzanie zespołem oraz komunikacja w trybie offline i zdalnym.
Taka ilość informacji przeraża nawet specjalistów z doświadczeniem, ponieważ bardzo trudno jest być profesjonalistą we wszystkich wymienionych kwestiach jednocześnie. Nie należy jednak wpadać w panikę. Oczywiście product management to złożona dziedzina, ale nikt nie wymaga, abyś opanował ją w jeden dzień.
Wypunktowana lista powyżej to przypomnienie o tym, w jakich sferach możesz i powinieneś się rozwijać, aby stać się lepszym. Na początek warto zacząć od podstawowych umiejętności, które są niezbędne w codziennej pracy Product Managera. Przyjrzyjmy się im bliżej.
Jak zostać menedżerem produktu
O to stanowisko zazwyczaj ubiegają się osoby, które pracowały wcześniej jako menedżer produktu, team lead, analityk, marketingowiec i designer. W 2022 roku przejście do Product Management jest logicznym etapem kariery dla wielu profesjonalistów.
Może się wydawać, że nie ma znaczenia, jakie było twoje poprzednie stanowisko – ważne są cechy osobiste i różnorodne doświadczenie. Przecież Product Manager to praktycznie, przedsiębiorca. W rzeczywistości kluczową cechą menedżera produktu jest umiejętność wyciągania właściwych wniosków z życia i doświadczenia zawodowego, a następnie szybkiego uczenia się na błędach (własnych i innych).
Product Management to wybór dla Ciebie, jeśli jesteś gotowy dbać o użytkowników i jesteś przekonany, że sukces produktu zależy bezpośrednio od satysfakcji klienta; jeśli nie boisz się krytyki ze strony innych osób, jesteś gotowy jej wysłuchać i pracować nad błędami. Reszta to doświadczenie i wiedza, o których porozmawiamy później.
Umiejętności potrzebne do przetrwania
Zarządzanie cyklem życia produktu
Prawidłowe zarządzanie produktem wymaga czegoś więcej niż tylko tworzenia i wprowadzania produktu na rynek. W praktyce proces ten jest podzielony na wiele etapów. Dobry Product Manager powinien rozumieć cykl życia projektu z jego etapami i kluczowymi wydarzeniami, takimi jak: znalezienie grupy docelowej, wprowadzenie na rynek, akceptacja rynku, spadek popytu.
Na każdym etapie można używać określonych narzędzi, aby maksymalizować korzyści i zyski. Zarządzając celami produktu, cenami i działaniami marketingowymi, można wspierać produkt na etapie wzrostu, zwiększać ROI w momencie dojrzałości oraz spowolnić przejście do stagnacji i spadku popytu. Metodyka programowania powinna opierać się na cyklu życia produktu: Scrum sprawdzi się we wczesnych etapach, a gdy produkt jest dojrzały, lepszym rozwiązaniem jest Kanban.
Tworzenie strategii produktu i badanie rynku
Żaden produkt nie istnieje w próżni. Jest tworzony po to, by rozwiązywać problemy określonej grupy docelowej. Dlatego właśnie należy właściwie zdefiniować swój segment rynkowy, określić profil użytkownika oraz problemy, które produkt rozwiązuje.
Product Manager musi jasno rozumieć wartość swojej oferty i powody, dla których użytkownicy powinni dokonać zakupu. Dlatego tak ważne jest analizowanie konkurencji, aby wyodrębnić ich mocne i słabe strony oraz właściwie sformułować pozycjonowanie własnej marki, jej cechy charakterystyczne i idee, które produkt powinien promować w swojej komunikacji.
Oznacza to, że przeprowadzisz analizę rynku i będziesz w stanie testować swoje hipotezy na docelowej grupie odbiorców. Dlatego ważne jest zrozumienie, co oznaczają badania ilościowe (dane dotyczące odwiedzin strony, rozpoznawalność marki, współczynnik konwersji) i badania jakościowe (ankiety, wywiady pogłębione, obserwacje). Jednym z najważniejszych etapów w procesie testowania pomysłów jest wprowadzenie MVP (rozwiązania z minimalnym wymaganym zestawem funkcji). Następnie bardzo istotne jest właściwe zebranie i przetworzenie danych od użytkowników. Oznacza to umiejętność korzystania z różnych platform i narzędzi analitycznych. Ponadto bardzo przydatna będzie znajomość statystyki i socjologii.
Model biznesowy i finanse
Oczywiście, chcemy tworzyć najlepsze produkty na świecie, ale jeśli nie przyniosą one zysków, projekt ostatecznie zostanie zamknięty. Aby firma działała, potrzebne są inwestycje, no i oczywiście każdy biznes planuje osiągnąć wysokie zyski. Dlatego produkt musi przynosić korzyści nie tylko klientom, ale także jego twórcom.
Bardzo ważne jest umiejętne sformułowanie i ustalenie priorytetów celów biznesowych, takich jak: wdrażanie nowych strategii monetyzacji, zwiększanie zysków, zmniejszanie kosztów, zdobywanie nowych rynków, tworzenie marki. Czasami te cele mogą się wzajemnie wykluczać, a niewłaściwa kolejność działań może zaszkodzić całemu projektowi. Ważne jest podejmowanie przemyślanych i świadomych decyzji. Ponadto menedżer produktu musi być w stanie stworzyć prognozę finansową dotyczącą tego, kiedy firma będzie samowystarczalna oraz jakich kosztów i przychodów można się spodziewać w przyszłości. Bez zrozumienia tych liczb nawet dobry produkt może źle skończyć. Jeśli masz w zespole silnego finansistę, przygotujcie ten plan razem.
Opracowanie product roadmap
Sukces produktu IT zależy od działań wielu osób. Aby pomóc im właściwie rozdzielić obowiązki i zrozumieć, w jaki sposób mogą wpłynąć na proces tworzenia i promowania produktu, musisz wiedzieć, jak tworzyć i korzystać z “mapy drogowej produktu”. Aby to zrobić, należy odpowiednio sformułować cele, określić metryki i KPI, terminy dla każdego etapu oraz wyniki, jakie oczekujesz osiągnąć po każdej iteracji.
Strategia produktu i jego roadmap są ściśle ze sobą powiązane. Twoje plany strategiczne powinny być odzwierciedlone na mapie drogowej i przyjmować postać taktycznych rozwiązań. Trzeba zrozumieć, że mapa drogowa nie jest wyryta w kamieniu. Trzeba ją przeglądać, korygować w trakcie rozwoju produktu i dostosowywać do nowych danych, działań konkurentów i informacji uzyskanych od użytkowników.
Product Backlog
Produkt zawsze wiąże się z doświadczeniem użytkownika. Dlatego, aby z powodzeniem wprowadzić swoje rozwiązanie na rynek, menedżerowie produktu muszą rozumieć UX (User Experience). Oznacza to, że w procesie tworzenia produktu nie wystarczy tylko opisywać funkcje, ale trzeba starać się przekazać doświadczenie użytkownika i uwzględniać w specyfikacji wszystkie aspekty interakcji z systemem. Do tego celu doskonale nadaje się praktyka Agile polegająca na tworzeniu backlogu w postaci user stories. W tej formie opis nabiera cech ludzkich i może przekazywać emocje i uczucia. Musisz umieć tworzyć scenariusze pracy, workflow, pracować z mock-upami. Ponadto menedżer produktu musi ściśle współpracować z designerem, analitykiem biznesowym i architektem systemów.
Tworzenie backlogu produktu to tylko połowa zadania. Należy nadać mu odpowiednie priorytety, aby na końcu każdej iteracji otrzymać produkt zdolny dostarczyć określoną wartość użytkownikom. W takim przypadku jest go łatwiej testować i usprawniać.
W rzeczywistości, testowanie przez użytkowników powinno być motorem napędowym dobrego product managera. Jego zadaniem jest zbieranie informacji zwrotnych i ulepszanie produktu w oparciu o otrzymane informacje. To właśnie tutaj przydają się testy A/B, testy usability, product demos i inne bardziej zaawansowane metody. Po zebraniu danych, potwierdzeniu lub obaleniu konkretnej hipotezy i wprowadzeniu zmian do produktu, doświadczenie to należy powtórzyć. Jeśli masz szczęście, podczas testów możesz natknąć się na wskazówki od użytkowników i dodać nowy kreatywny pomysł do projektu.
Globalne spojrzenie i kompetencje przywódcze
Product Manager nie jest typem specjalisty, który może dumnie pracować w pojedynkę. Każdy jego dzień to mnóstwo rozmów z członkami zespołu, inwestorami i użytkownikami. Często musi przekonywać innych i stawiać na swoim, ale przede wszystkim Product Manager musi tworzyć i przekazywać wizję produktu, umieć stawiać realistyczne cele i przekazywać cechy i zalety marki każdej osobie zaangażowanej w proces.
Nie jest to wcale łatwe i wymaga doskonalenia swoich umiejętności negocjacyjnych, aktywnego słuchania i budowania zespołu. Co więcej, menedżer musi podejmować decyzje dotyczące produktu praktycznie codziennie, a czasem nawet lawirować pomiędzy potrzebami użytkowników, działem marketingu i działem programowania. Dlatego właśnie on musi nauczyć się komunikować z każdą zaangażowaną grupą i wpływać na stanowiska tych osób.
Co mam z tym wszystkim zrobić?
Możliwe, że w niektórych umiejętnościach wymienionych powyżej czujesz się mocniejszy, a w niektórych słabszy. To normalne i nie ma w tym nic złego, bo przecież zarządzanie produktem to bardzo wieloaspektowa dziedzina. W zależności od tego, w czym jesteś najlepszy i jakich specjalistów masz w swoim zespole, metoda zarządzania produktem może się zmieniać. Możesz pełnić role takie jak: klasyczny product owner, marketing product manager, technical product manager, kierownik startupu i wewnętrzny product manager.
Klasyczny product owner posiada silne umiejętności strategiczne. Musi dobrze rozumieć tworzenie map drogowych produktu, znać UI i UX oraz być ekspertem w kwestii backlogu produktu. Ponieważ ta rola jest często używana w metodologii Agile, Product Owner musi rozumieć, czym jest Scrum i umieć efektywnie pracować ze wszystkimi jego artefaktami.
Marketing product manager jest ważny w projektach, gdzie sam produkt nie jest unikalnym rozwiązaniem, ale popyt na daną kategorię produktów jest wystarczająco duży, aby promować te produkty na rynku. W takim przypadku praca nad produktem jest nadal istotna, ale jest skoncentrowana na zadaniach związanych z promocją i budowaniem marki.
Technical product manager jest zazwyczaj potrzebny w projektach opartych na innowacjach i skomplikowanych wynalazkach. Takie stanowisko jest potrzebne, jeśli komunikacja z użytkownikami wymaga głębokiego zrozumienia zalet konkretnego programu o nietypowej funkcjonalności. Najczęściej tacy menedżerowie produktu są byłymi programistami lub analitykami systemowymi.
Kierownikiem startupu można nazwać menedżera produktów R&D lub projektów opartych na nietypowym rozwiązaniu standardowych problemów. W takich sytuacjach głównym zadaniem menedżera produktu jest przetestowanie hipotezy i sprawdzenie czy rynek potrzebuje opracowanej usługi i jak ją skutecznie zmonetyzować. W takim przypadku budżet jest zwykle ograniczony, a głównym zadaniem staje się przyciągnięcie pierwszych użytkowników do przetestowania koncepcji i pozyskanie inwestorów.
Jeśli produkt jest używany przede wszystkim jako narzędzie do pracy wewnętrznej dużego przedsiębiorstwa i służy do rozwiązywania problemów biznesowych, to product manager musi szczególnie skupić się na obsłudze klientów. W tym przypadku można darować sobie wiedzę z zakresu marketingu i sprzedaży, a zamiast tego bardziej skupić się na testowaniu, analityce i pracy ze wskaźnikami finansowymi.
Każdy menedżer jest potrzebny i ważny, jeśli jest profesjonalistą w swoim fachu i doskonale rozumie daną branżę. To, które cechy rozwijać i jaką wiedzę zdobywać, zależy od rodzaju projektu, własnych ambicji i predyspozycji. Oczywiście, wszyscy chcielibyśmy być superbohaterami, którzy potrafią wszystko od razu, ale w rzeczywistości taka sytuacja rzadko się zdarza. Dlatego o wiele bardziej rozsądne jest stopniowe rozwijanie umiejętności niezbędnych do pracy oraz dążenie do zdobywania potrzebnej wiedzy z pokrewnych dziedzin w trakcie pracy.
Co dalej?
Tacy superbohaterowie, jak menedżerowie produktu też pną się po szczeblach kariery. Jakie zatem mają możliwości? Wydawać by się mogło, że już wszystko wiedzą i potrafią. Po części rzeczywiście tak jest. Osoby pracujące na tych stanowiskach posiadają określony sposób myślenia, który kształtuje się i utrwala przez cały okres pracy. Product Manager to CEO swojego produktu, a jego myślenie jest bardzo podobne do myślenia przedsiębiorcy.
Jednym z powszechnych kierunków rozwoju kariery może być przejście od zarządzania jednym produktem do kierowania całym obszarem. W ten sposób możliwe jest przejęcie całej linii produktów firmy i przejście na stanowisko C-Level. Częstym wyborem dla menedżera produktu jest założenie własnej firmy. Wiąże się to z większym ryzykiem, ale gra jest warta świeczki.
Co ciekawe, czasami menedżerowie produktów nie zmieniają stanowiska, ale firmę i skalę projektów. Praca product managera potrafi być tak interesująca i zróżnicowana, że czasami człowiek poświęca się jej przez całe życie.